‘ही’ व्यक्ती नसती तर “त्या काळरात्री” ट्रेनमधील एकही व्यक्ती जिवंत राहिली नसती…
आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | टेलिग्राम । शेअरचॅट
–
व्हिडिओजसाठी फॉलो करा : इनमराठी युट्यूब चॅनल
===
भारतीय रेल्वेचे जाळे संपूर्ण देशात पसरले आहे. या रेल्वे खात्यात अनेक लोक नोकरी करतात. कोणी निवेदक, कोणी तिकीट चेकर तर कोणी स्टेशन मास्तर. या स्टेशनमास्तर लोकांची जबाबदारी खूप मोठी असते. गाड्या वेळेवर ये जा करत आहेत की नाही पाहणे, प्रवाशांच्या सोयी- गैरसोयी पाहणे अशी बरीच कामे ते करतात.
ही कहाणी अशाच एका स्टेशन मास्तरची आहे ज्याने आपला जीव धोक्यात घालून इतरांचे प्राण वाचवले. या गायब नायकाचे नाव होते गुलाम दस्तगीर, उप स्टेशन अधीक्षक.
कहाणी सुरू होते १९८४ च्या डिसेंबर महिन्यात. तुम्हाला त्याच दरम्यान घडलेली ‘भोपाळ गॅस दुर्घटना’ नक्की आठवत असेल. २ डिसेंबर १९८४ च्या रात्री भोपाळला जगातील सर्वात भीषण औद्योगिक दुर्घटना घडली होती.
—
आमचं युट्यूब चॅनल आणि त्यावरचे व्हिडिओज बघण्यासाठी चॅनलला फॉलो करा :
—
भोपाळ येथील ‘युनियन कार्बाईड’ कीटकनाशक प्लांटच्या निष्काळजीपणामुळे ‘मिथाइल आयसोसायनेट’ नावाचा सुमारे ३० टन विषारी वायू शहरभर पसरला होता, ज्यामुळे शहराला गॅसच्या मोठ्या चेंबरमध्ये रूपांतरित करण्यात आले होते.
यावेळी ६ लाखांहून अधिक लोक घातक वायूच्या संपर्कात आले, ज्यामुळे हजारो लोकांचा मृत्यू झाला होता. आजही ती घटना आठवली तरी नकळत अंगावर शहारे येतात.
ही कहाणी त्याच दुर्घटनेशी संबंधित आहे. त्यारात्री जेव्हा हा अपघात घडला तेव्हा डेप्युटी स्टेशन सुपरिटेंडंट गुलाम गोरखपूर मुंबई एक्स्प्रेसच्या आगमनाची तपासणी करण्यासाठी बाहेर पडले तेव्हा ते रात्रीची ड्युटी करत होते.
प्लॅटफॉर्मवर पाऊल ठेवताच त्यांच्या घशाला खाज सुटली आणि डोळ्यात जळजळ जाणवली. अचानक त्यांना गुदमरल्यासारखे होवू लागले. दस्तगीरला तेव्हा कळलेच नाही की त्याचा बॉस, स्टेशन स्टेशन अधीक्षक हरीश धुर्वे यांच्यासह रेल्वेचे तेवीस साथीदार आधीच मृत्युमुखी पडले आहेत.
दस्तगीरला परिस्थिती पूर्णपणे समजली नाही, परंतु व्यस्त रेल्वेमध्ये अनेक वर्षांचे प्रशिक्षण घेतल्यानंतर, काहीतरी गडबड असल्याचे त्यांच्या लक्षात आले होते.
त्यांनी भोपाळसाठी सर्व रेल्वे वाहतूक स्थगित करण्यासाठी विदिशा आणि इटारसी सारख्या जवळपासच्या स्टेशनच्या स्टेशन मास्टर्सना इशारा दिला. मात्र, खचाखच भरलेली गोरखपूर-कानपूर एक्सप्रेस आधीच एका प्लॅटफॉर्मवर उभी होती आणि तिची सुटण्याची वेळ २० मिनिटांनी होती.
त्वरीत चालत जात, त्याने आपल्या कर्मचार्‍यांना आदेश दिले आणि गोरखपूर ट्रेनला निघण्यासाठी रिकामी करण्यास सांगितले. त्याच्या गार्ड आणि इतर कर्मचार्‍यांनी त्याला मुख्य कार्यालयात काही घडले आहे का ते तपासण्याचा सल्ला दिला कारण ट्रेनची नियोजित सुटण्याची वेळ अजून २० मिनिटे बाकी होती, पण दस्तगीर यांनी आग्रह धरला की ट्रेन लवकर सोडण्याची पूर्ण जबाबदारी ते घेतील तेव्हा ट्रेन एक मिनिट देखील उशीर न लावता लगेच सोडण्यात यावी.
नंतर दस्तगीर यांच्या सहकाऱ्याने संगितले की त्यावेळी त्यांना उभे राहता येत नव्हते की नीट बोलता येत नव्हते, त्यांना श्वास घेण्यातसुद्धा अडचण येत होती.
सर्व नियम मोडून आणि कोणाचीही परवानगी न करता त्यांनी आणि त्यांच्या धाडसी कर्मचाऱ्यांनी ट्रेनला हिरवा झेंडा दाखवला. त्या रात्री, स्टेशन मास्तर गुलाम यांच्या त्या त्वरित निर्णयामुळे असे शेकडो जीव वाचले होते. ज्यांचा विषारी वायूच्या बराच काल संपर्कात राहिल्यामुळे मृत्यू झाला असता.
मात्र दस्तगीर यांचे काम अजून संपले नव्हते, त्यांनी नियंत्रण कक्ष गाठून रेल्वेच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांना इशारा दिला. त्यांनी तातडीने सेवा बंद केली. वेळीच रेल्वे स्टेशन विषारी धुरापासून वाचण्यासाठी हताश झालेल्या लोकांनी खचाखच भरले होते. काहींना दम लागत होता, काहींना उलट्या होत होत्या आणि बहुतेक रडत होते.
–
- बाबरीचा बदला म्हणून पाडलेल्या हिंदू मंदिराची गोष्ट
- आजही या शहराची लोकसंख्या ० आहे, यामागचं भयावह वास्तव प्रत्येकाला ठाऊक हवंच!
–
दस्तगीर यांनी स्वत:च्या जीवाची परवा न करता आपले कर्तव्य श्रेष्ठ मानले आणि जास्तीत जास्त लोकांचा जीव वाचावा यासाठी प्रयत्न केले. लोकांना घडलेल्या घटनेबद्दल जागरूक करणे, त्यांना प्लॅटफॉर्म पासून बाजूला करणे, त्यांचे सांत्वन करणे, मदत करणे अशा गोष्टी ते करत राहिले.
दस्तगीरने जवळपासच्या सर्व स्टेशनवर एसओएस पाठवला. त्याच वेळी पॅरामेडिक्ससह चार रुग्णवाहिका आल्या आणि रेल्वे डॉक्टर लवकरच त्यांच्यात सामील झाले. स्टेशन एखाद्या मोठ्या हॉस्पिटलच्या इमर्जन्सी रूमसारखे झाले होते.
दस्तगीरला जळजळ आणि खाज येत होती, पण त्यांनी त्याकडे दुर्लक्ष केले. त्यावेळी त्यांनी आपल्या कुटुंबाचा विचारही केला नाही. जुन्या शहरात राहणारी त्यांची पत्नी आणि चार मुले या वायूच्या गळतीमुळे अस्वस्थ झाले होते. त्यांची प्रकृती गंभीर होती!
गुलाम दस्तगीर यांच्या कर्तव्यदक्षतेने शेकडो जीव वाचले. मात्र, गॅसच्या दुर्घटनेने तो आणि त्याचे कुटुंब उद्ध्वस्त झाले. त्याच्या एका मुलाचा या दुर्घटनेच्या रात्री मृत्यू झाला आणि दुसऱ्याला आयुष्यभर त्वचेचा संसर्ग झाला.
त्यांची शेवटची १९ वर्षे बहुतेक रुग्णालयात गेली. विषारी धुराच्या संपर्कात आल्याने त्यांना स्वत:ला घशाच्या तीव्र आजाराने ग्रासले होते. २००३ मध्ये जेव्हा दस्तगीर यांचा मृत्यू झाला तेव्हा त्यांना MIC (मिथाईल आयासोसायनेट) वायूच्या थेट संपर्कात आल्यामुळे झालेल्या आजाराचे कारण त्यांच्या मृत्युपत्रात नमूद करण्यात आले होते.
भारतीय रेल्वेने २ डिसेंबर १९८४ च्या रात्री कर्तव्य बजावताना आपल्या प्राणांची आहुती देणार्‍या आपल्या धाडसी कर्मचार्‍यांच्या स्मरणार्थ एक स्मारक उभारले आहे. पण यात दस्तगीर यांचे नाव नाही. असे अनेक अनाम वीर आपल्या कर्तव्याचे पालन करताना काळाच्या पडद्याआड गेले ज्यांचे कोणतेही रेकॉर्ड नाही.
डेप्युटी एसएस गुलाम दस्तगीर एक विस्मृतीत गेलेला नायक आहे ज्याच्या कर्तव्याची जाणीव आणि वचनबद्धतेमुळे असंख्य लोकांचे प्राण वाचले.
गरिबीत जीवन जगणारी त्याची पत्नी म्हणते की त्यांच्या या कार्यासाठी रेल्वेकडून मदत मिळाली नाही की त्याच्या बलिदानासाठी योग्य मान. पण गुलाम दस्तगीर सारख्या व्यक्तिला पुरस्काराचे अप्रूप नव्हते.
आपण अनेक लोकांच्या उपयोगी पडलो, आपण त्यांचे जीव वाचवले हेच त्याच्यासाठी पुरेसे होते. मित्रांनो आपल्या अवतीभवती असे अनेक अनाम वीर असतात ज्यांच्या बलिदानामुळे आपण सुखी आणि सुरक्षित असतो. भोपाळ दुर्घटना होऊन अनेक वर्षे झाली पण दस्तगीर सारख्या लोकांचे आपल्यावरचे ऋण अमूल्य आहे हे तेवढेच खरे…
===
आमचं युट्यूब चॅनल आणि त्यावरचे व्हिडिओज बघण्यासाठी चॅनलला फॉलो करा :
===
व्हिडिओजसाठी फॉलो करा : इनमराठी युट्यूब चॅनल
–
इनमराठीच्या अपडेट्स शेअरचॅटवर मिळवण्यासाठी क्लिक करा: इनमराठी शेअरचॅट ग्रुप
–
आता इनमराठीच्या लेखाच्या अपडेट्स मिळवा टेलिग्रामवर! जॉईन करा टेलिग्राम चॅनल: https://t.me/InMarathi
–
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा: InMarathi.com | आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | टेलिग्राम । शेअरचॅट | Copyright © InMarathi.com | All rights reserved.
