नावामुळे चर्चेत असलेलं औरंगाबाद खरंतर या “खास” कारणांसाठी ओळखलं जायला हवं!
आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | टेलिग्राम । शेअरचॅट
–
व्हिडिओजसाठी फॉलो करा : इनमराठी युट्यूब चॅनल
===
“इस ने कितनी तबाहियाँ देखी, इस के जख्मों का कुछ हिसाब नही, बावजूद इस के जमानें में हैदराबाद का जवाब नही!”
राघवेंद्र राव आलमपुरी यांच्या या ओळींमध्ये घुसखोरी करुन हैदराबादच्या जागी औरंगाबाद केलं तरी चालू शकेल इतकं औरंगाबाद शहर सुंदर आहे. आज औरंगाबादचा इतिहास साधारणतः यादवांच्या काळापासून सांगितला जात असला तरी या परिसरातील मानवी अस्तित्वाच्या खुणा सातवाहन काळापासून दिसतात, सातवाहनांनी कान्हेरी लेणींमध्ये औरंगाबाद येथील जागेचा राजतडाग असा उल्लेख केला आहे. त्या लेणी औरंगाबादमध्ये विद्यापीठाच्या परिसरात आहेत.
—
आमचं युट्यूब चॅनल आणि त्यावरचे व्हिडिओज बघण्यासाठी चॅनलला फॉलो करा :
–
राजतडाग हे एका व्यापारी मार्गावरचं केंद्र होतं. उज्जैन-महिष्मती-बुर्हाणपूर-अजंठा-भोकरदन-राजतडाग-प्रतिष्ठान-तेर असा तो मार्ग होता.” असे औरंगाबादमधील इतिहास अभ्यासक आणि निवृत्त प्राध्यापक दुलारी कुरेशी सांगतात. पण औरंगाबादला खर्‍या अर्थाने खुलवले ते निजाम वजीर मलिक अंबर याने ! खडकी नावाने परिचित असलेल्या औरंगाबादला त्याने दोनवेळा वसवले आणि त्यानंतर औरंगजेबाने शहराला नवा चेहरा दिला १६३६साली शहाजहान बादशहाने औरंगजेबाला दख्खनचा सुभेदार नेमलं.
तेव्हा या शहराचं नाव ‘खुजिस्ता बुनियाद’ करण्यात आलं”. १६५७नंतर या खुजिस्ता बुनियादचं औरंगाबाद झालं. औरंगाबादचं महत्त्व मुघलांच्या इतिहासामध्ये लाहोर, दिल्ली, बुर्हाणपूर इतकंच आहे. बावन्न विभाग किंवा पुरे आणि तेवढेच दरवाजे असलेल्या या शहाचे सौंदर्य खुलवणार्‍या अनेक जागा या शहरात आणि आसपासच्या परिसरात आहेत ज्या पर्यटकांना भुरळ पाडतात. त्यातील काही तर आंतर्राष्ट्रीय स्मारक म्हणून आरक्षित झाल्या आहेत. चला तर मग आपणही या सौंदर्यस्थळांची सफर करू.
१. बीबी का मकबरा
केवळ ताजमहाल हेच प्रेमाचे अंतिम प्रतीक आहे असे तुम्हाला वाटत असेल तर औरंगाबादच्या प्रसिद्ध ऐतिहासिक ठिकाणांपैकी एक असलेल्या बीबी का मकबराला भेट द्यायलाच हवी. बीबी का मकबरा ही आग्राच्या जगप्रसिद्ध ताजमहालची हुबेहूब प्रतिकृती आहे. ही कबर मुघल सम्राट औरंगजेबाच्या कारकिर्दीत बांधण्यात आलेल्या सर्वात मोठ्या वास्तूंपैकी एक असल्याचे मानले जाते. बीबी का मकबरा ही औरंगजेबाची पत्नी दिलरास बानो बेगम यांची एक सुंदर कबर आहे, जी औरंगजेबाने १६५१मध्ये बांधली होती.
२. पाणचक्की
पंचक्की ही एक पाणचक्की आहे जी १७३४ मध्ये हजरत बाबा शाह मुसाफिर यांच्या सेवेसाठी मलिक अंबर याने बांधली होती. हे प्रामुख्याने यात्रेकरूंसाठी पीठ दळण्यासाठी वापरले जात असे. पाण्यापासून ऊर्जा निर्माण करण्यासाठी पाणचक्कीची रचना करण्यात आली होती.
भूगर्भातील पाण्याच्या प्रवाहातून पाणी खाली आणून ऊर्जेची गरज भागवण्यासाठी झरा बांधण्यात आला. पंचक्की हा त्याच्या काळातील अभियांत्रिकीचा एक अद्भुत भाग आहे आणि अजूनही कार्यरत स्थितीत आहे. याशिवाय ६०० वर्ष जुना वटवृक्षही या ठिकाणच्या सौंदर्यात भर घालतो. निसर्गसौंदर्याने आणि प्रसन्न वातावरणाने वेढलेली, पाणचक्की हे औरंगाबादमध्ये भेट देण्यासाठी एक उत्तम पिकनिक स्पॉट आहे.
३. सोनेरी महाल
सोनेरी महाल हे राजपूत स्थापत्यशैलीचे खरोखरच एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. या ऐतिहासिक वाड्याला हे नाव येथे असलेल्या गुंतागुंतीच्या सोनेरी चित्रांवरून मिळाले आहे. आज हा वाडा एका संग्रहालयात रूपांतरित झाला आहे ज्यात पुरातन वास्तू, मातीची भांडी, पोशाख, घरगुती वस्तू आणि राजपूत काळातील अनेक दुर्मिळ कलाकृतींचा संग्रह आहे.
४. भद्रा मारुती मंदिर
खुलताबाद येथील भद्रा मारुती मंदिर हनुमानाला समर्पित आहे. या मंदिराचे वैशिष्ट्य म्हणजे हनुमानाची मूर्ती सोन्यामध्ये आहे आणि हे भारतातील तीन मंदिरांपैकी एक आहे जिथे प्रवाशांना हनुमानाचे दर्शन होईल. पौराणिक कथेनुसार भद्रसेन हे येथील राजा होते आणि रामाचे भक्त होते. एकदा राजा रामासाठी भक्तिगीत म्हणत होता आणि त्या भक्तिगीताने भगवान हनुमानाचे लक्ष वेधून घेतले.तेव्हा हनुमान तिथे आला आणि तो सूर ऐकून खूप आनंद झाला.तो तिथेच झोपला. त्यामुळे हनुमानजींच्या मंदिरात ही मूर्ती निद्रावस्थेत आहे.
५. बानी बेगम गार्डन
हे एक सुंदर आणि ऐतिहासिक ठिकाण आहे जे शहराच्या केंद्रापासून सुमारे २५ किमी अंतरावर आहे. हे ऐतिहासिक ठिकाण औरंगजेबाच्या मुलाने आपल्या पत्नीच्या स्मरणार्थ बांधले होते. बागेत सुंदर कारंजे आणि बानी बेगमची कबर देखील आहे. मुघल काळातील हिरवळ आणि घुमट आणि खांब असलेली ही सुंदर बाग आहे. कबर, घुमट आणि खांबांच्या स्वरूपात मुघल स्थापत्यकलेचे अवशेष असलेले सुंदर परिसर बानी बेगम गार्डनला औरंगाबादमध्ये भेट देण्याच्या सर्वोत्तम ठिकाणांपैकी एक बनवतात.
६. सिद्धार्थ गार्डन आणि प्राणीसंग्रहालय
सिद्धार्थ गार्डन आणि प्राणीसंग्रहालय हे औरंगाबादमध्ये भेट देण्याच्या सर्वोत्तम ठिकाणांपैकी एक आहे.३०० एकर परिसरात पसरलेली ही सुंदर बाग आहे जी विविध प्रकारच्या फुलांच्या झाडांनी आणि झाडांनी भरलेली आहे. या प्राणीसंग्रहालयात अनेक वन्य प्राणी आणि सरपटणारे प्राणी आहेत.
उद्यानाच्या मध्यभागी असलेले म्युझिकल फाउंटन आणि बुद्ध पुतळा विशेषतः पाहण्यासारखा आहे. हिरवीगार बाग, झूले, चक्रव्यूह मिनी ट्रेन आणि अप्पू हत्ती पर्यटकांना भुरळ घालतात. येथे एक सर्पालय देखील आहे ज्यामध्ये पर्यटकांना सापांच्या १२००पेक्षा जास्त प्रजाती पाहता येतात.
७. घृष्णेश्वर मंदिर
औरंगाबादपासून सुमारे ३० किमी वेरूळ लेण्यांपासून फक्त १ किमी अंतरावर, घृष्णेश्वर मंदिर हे भगवान शिवाला समर्पित प्राचीन मंदिर आहे. हे मंदिर हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र धार्मिक स्थळांपैकी एक आहे. हिंदू धर्म आणि पुराणानुसार, जेथे भगवान शिव स्वतः प्रकट झाले होते, तेथे शिवलिंगांची ज्योतिर्लिंगाच्या रूपात पूजा केली जाते.
धार्मिक ग्रंथांनुसार या ज्योतिर्लिंगांची संख्या १२ आहे, त्यापैकी शेवटचे आणि १२ वे घृष्णेश्वर मंदिर मानले जाते. हे मंदिर दक्षिण भारतीय मंदिर स्थापत्य शैलीचे वर्णन करते आणि औरंगाबादमधील सर्वात जुन्या मंदिरांपैकी एक आहे. मंदिराच्या भिंतींवर अनेक हिंदू देवतांचे नक्षीकाम आहे जे विशेषतः पाहण्यासारखे आहे.
८. अजिंठा लेणी
अजिंठा लेणी ही प्राचीन स्थापत्यकलेचा उत्कृष्ट नमुना आहे आणि भारतीय कलेचा उत्कृष्ट नमुना मानला जातो. औरंगाबादपासून सुमारे ९८ किमी अंतरावर असलेल्या अजिंठा लेणी केवळ महाराष्ट्रातच नव्हे तर संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध आहेत आणि युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांमध्येही त्यांचा समावेश आहे. या लेण्या शोधण्याचे श्रेय ब्रिटिश अधिकारी जॉन स्मिथ यांना जाते, ज्यांनी १८१९ मध्ये या गुहा शोधल्या.
खरं तर हा ३० बौद्ध लेण्यांचा समूह आहे ज्या खडकात कोरल्या गेल्या आहेत. या लेण्या दुसऱ्या शतकात बांधल्या गेल्याचे सांगितले जाते. लेण्यांच्या भिंतींवर केलेली चित्रे आणि कोरीव काम हे भारतीय चित्रकलेचे अभिमानास्पद भांडवल आहे. येथील बहुतांश चित्रे बौद्ध धर्माला उद्देशून आहेत. आज या ऐतिहासिक लेण्या औरंगाबादमधील सर्वाधिक भेट दिलेल्या ठिकाणांपैकी एक आहेत.
९. कैलास लेणे,वेरूळ
औरंगाबादमधील सर्वात प्रमुख प्रेक्षणीय स्थळांपैकी एक आहे. हे औरंगाबादपासून सुमारे ३० किलोमीटर अंतरावर आहे. या लेणी कलाकुसर आणि स्थापत्यकलेसाठी जगभर प्रसिद्ध आहेत. या लेणी प्रामुख्याने बौद्ध, जैन आणि हिंदू धर्म या तीन भिन्न धर्मांचे प्रतिनिधित्व करतात. या दगडी लेण्यांची संख्या ३४आहे, त्यापैकी १६ हिंदू, १३ बौद्ध आणि ५ जैन धर्माच्या आहेत.
राष्ट्रकूट राजवटीच्या काळात या गुंफा बांधल्या गेल्याचे मानले जाते. उत्कृष्ठ वास्तुकला आणि प्रचंड लेण्यांसाठी प्रसिद्ध असलेल्या एलोराचा समावेश युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांमध्ये करण्यात आला आहे. यातील कैलास लेण्याचे वैशिष्ठ्य हे की हे लेणे आधी कळस मग पाया अशा पद्धतीने बांधण्यात आले असून स्थापत्य कलेचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे.
१०. दौलताबाद/ देवगिरी किल्ला
दौलताबाद किल्ला हा महाराष्ट्रातील एक रहस्यमय आणि ऐतिहासिक किल्ला आहे जो औरंगाबादपासून सुमारे १७ किमी अंतरावर दौलताबाद किंवा देवगिरी नावाच्या गावात आहे. हा भव्य किल्ला समुद्रसपाटीपासून सुमारे २००मीटर उंचीवर असलेल्या डोंगरावर उभा आहे.
हा प्राचीन किल्ला १२व्या शतकात यादव वंशातील राजा भिलम यादव याने बांधला होता. दिल्लीचा सुलतान, मुहम्मद बिन तुघलक याने १४व्या शतकात याला आपली राजधानी केली आणि त्याचे नाव दौलताबाद ठेवले, म्हणजे समृद्धीचे शहर.
–
औरंगाबादच नव्हे तर मराठवाड्यात वर्षानुवर्षे पाण्याचा अभाव का आहे?
ओवेसींपासून ते सामान्य जनतेपर्यंत, सर्वांनाच का आहे औरंजेबाच्या कबरीचं कुतूहल
–
प्रसिद्ध संत एकनाथ यांचे गुरु जनार्दन स्वामी यांची समाधी या किल्ल्यावर आहे. आज हा किल्ला आपल्या वैभवशाली इतिहासासह भव्य आहे आणि महाराष्ट्रातील सात आश्चर्यांपैकी एक म्हणून ओळखला जातो. चांदमिनार आणि चिनी महाल,भारतमाता मंदिर, भूलभुलैया यासह किल्ल्याच्या आत अनेक विविध वास्तू दिसतात. दौलताबाद किल्ला त्याच्या प्राचीन इतिहासासह आणि आश्चर्यकारक स्थापत्यकलेसह औरंगाबादमधील सर्वात आदर्श ठिकाणांपैकी एक मानला जातो.
११. खुलदाबाद/ खुलताबाद
औरंगाबादपासून हाकेच्या अंतरावर खुलदाबाद हे ऐतिहासिक आणि धार्मिक पर्यटन स्थळ असून समाधींचे गाव म्हणून ओळखले जाते. येथे जवळपास १५०० समाधी आहेत. आपला दफन विधी खुलदाबाद मधील शेख झैन-उद्-दिन (औरंगझेबचा अध्यात्मिक गुरू) यांच्या दर्गा जवळ करावा, अशी औरंगझेबची मृत्यूपूर्व इच्छा होती. झैन-उद्-दिन दर्गा मध्ये दक्षिण-पूर्व कोपऱ्यात ही समाधी आहे.
खुलदाबाद हे संतांचे खोरे म्हणून प्रसिद्ध आहे कारण ते १४व्या शतकात अनेक सुफी संतांचे निवासस्थान होते. या प्राचीन शहरामध्ये औरंगजेबाची कबर, शेख बुरहानुद्दीन गरीब चिश्ती, झारी झार बक्शचा दर्गा आणि शेख जैन-उद-दीन शिराझी यासारख्या अनेक महत्त्वाच्या ऐतिहासिक वास्तू आहेत.
आपली कबर अतिशय साधी असावी ही औरंगजेबाची इच्छा होती म्हणून त्याच्या इच्छेचा मान ठेवून त्याच्या आझम शाह नावाच्या मुलाने समाधी अवघ्या १४ रुपये १२ आणे इतक्या पैशात उभारली. हे पैसे औरंगझेबने स्वतः टोप्या विणून व विकून मिळवले होते.औरंगझेबच्या संपूर्ण उल्लेख करणारी संगमरवरी फरशी समाधी समोरील एक कोपऱ्यात ठेवण्यात आली आहे. त्यावरील उल्लेख पुढीलप्रमाणे:
अल्-सुलतान अल्-आझम वल् खकान अल्-मुकार्ररम हजरत अबुल मुझफ्फर मुईनुद्दीन मुहम्मद औरंगझेब बहादूर आलमगीर-I , बहादूर गाझी, शहेनशहा-ए-सलतनत-उल्-हिंदीया वल् मुघलिया
इतर कधी फारशी वर्दळ नसलेल्या या समाधीस्थळावर निवडणुकिदरम्यान गर्दी वाढते. अकबरुद्दीन ओवेसींनी औरंगाबादमध्ये औरंगजेबाच्या कबरीचं दर्शन घेतल्यानंतर पुन्हा एकदा हे शहर आणि औरंगजेब चर्चेत आहे.
वर्षभरात कधीही औरंगाबादला जाता येते. परंतु औरंगाबादला भेट देण्याचा सर्वोत्तम काळ सप्टेंबर ते मार्च या महिन्यांत असतो कारण या महिन्यांत येथील हवामान आल्हाददायक असते जे भेट देण्यासाठी खूपच चांगले मानले जाते. तर ही होती औरंगजेबाच्या लाडक्या औरंगाबाद मधील प्रेक्षणीय स्थळाची शाब्दिक सफर. तुम्हाला ही सफर कशी वाटली ते आम्हाला जरूर कळवा.
—
आमचं युट्यूब चॅनल आणि त्यावरचे व्हिडिओज बघण्यासाठी चॅनलला फॉलो करा :
===
व्हिडिओजसाठी फॉलो करा : इनमराठी युट्यूब चॅनल
–
शेअरचॅटवर मिळवण्यासाठी क्लिक करा: इनमराठी शेअरचॅट ग्रुप
–
आता इनमराठीच्या लेखाच्या अपडेट्स मिळवा टेलिग्रामवर! जॉईन करा टेलिग्राम चॅनल: https://t.me/InMarathi
–
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा: InMarathi.com | आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | टेलिग्राम । शेअरचॅट | Copyright © InMarathi.com | All rights reserved.
