कुठे सोलकढी तर कुठे तिखुर सरबत, उन्हाचा तडाखा घालवणारी ही भारतीय पारंपरिक पेयं

इनमराठी टीम

3 years ago

आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | टेलिग्राम । शेअरचॅट

–

व्हिडिओजसाठी फॉलो करा : इनमराठी युट्यूब चॅनल

===

भारताच्या अनेक भागांमध्ये, उन्हाळा ऋतु आगमनाच्या खुणा मार्चच्या आसपास दिसू लागतात उन्हाळा आला रे आला की अंगाची लाही लाही व्हायला सुरुवात होते. जरा कुठे उन्हात बाहेर गेलं किंवा पंखा बंद केला तर अंगातून घामाच्या धारा व्हायला सुरुवात होतात. अख्खं शरीर उकडल्यासारखे वाटू लागते . या शरीराला शांत करण्यासाठी मग आपण सेवन करतो थंड पदार्थ !

थंडावा देणारी फळं म्हणा, आईस्क्रीम म्हणा एवढचं काय तर गरिबांचा फ्रीज म्हणून नावाजला जाणार्‍या माठा मधील पाणी सुद्धा या उन्हाळ्यात अमृतासारखं लागतं. ही तहान भागवण्यासाठी अजून एक प्रसिद्ध पेय म्हणजे थंडगार सरबत.

सरबत ही संकल्पना, बहुतेकदा जगातील पहिले शीतपेय असल्याचा दावा केला जात असला तरी, त्याचे मूळ पर्शियन असून- फुले आणि फळांनी घातलेले साखरेचे मिश्रण आहे, परंतु भारतात त्याचा प्रभाव मुघल राजवटीत प्रत्यक्षात येऊ लागला.

मुघल सम्राट बाबरने लोकांना शरबत बनवण्यासाठी ताजे बर्फ आणण्यासाठी हिमालयाच्या शिखरांवर पाठवले होते असाही एक किस्सा सांगितला जातो . काही ग्रंथांमध्ये सरबतच्या शोधाचे श्रेय प्राचीन ग्रीक तत्त्वज्ञ आणि गणितज्ञ पायथागोरस यांना दिले जाते. मूळ काहीही असो,हे सरबत शतकानुशतके आपली तहान भागवत आहेत हे नक्की.

तर आज मंडळी आज आपण अशाच काही वेगळ्या भारतीय पारंपरिक सरबतांबद्दल जाणून घेणार आहोत जे उन्हाळ्यात देखील ताजेतवाने ठेवेल.

—

आमचं युट्यूब चॅनल आणि त्यावरचे व्हिडिओज बघण्यासाठी चॅनलला फॉलो करा :

–

बाबरी बियोल

हे भारताच्या उत्तरेकडील प्रदेशात मिळणारे एक स्वादिष्ट पेय असून ,जम्मू आणि काश्मीरमध्ये हे अतिशय प्रसिद्ध आहे . बाबरी बीओल हे तुळशीच्या बिया किंवा सब्जाच्या बियापासून बनवलेले जाते . असे म्हणतात की , मुघल सम्राट बाबर याने या भागातील लोकांना या बियांची ओळख करून दिली होती.त्याच्या उत्कृष्ट चवी साठी ओळखले जाणारे, बाबरी बीओल हे दूध, पाणी, तुळशीच्या बिया आणि नारळ यासारख्या घटका पासून बनवले जाते . स्थानिक भाषेत, याला कान शरबत म्हणूनही संबोधले जाते, कान म्हणजे मौल्यवान दागिने, पाण्यात भिजल्यावर या बिया अर्धपारदर्शक मोत्यांसारख्या फुगतात.

सोल कढी

हे एक सुंदर पेय आहे. कोकम किंवा अमसूलच्या मुबलक उत्पादनासाठी ओळखल्या जाणाऱ्या कोकण किनारपट्टीच्या ठिकाणी उगम पावलेले हे लाल रंगाचे पेय नारळाचे दूध आणि कोकम सरबत मिरची आणि जिरे आणि मोहरी सारख्या मसाल्यांच्या सह बनवले जाते. हे महाराष्ट्रातील एक सामान्य सौम्य गोड आणि मसालेदार पेय असून मसालेदार जेवण संपवण्याचा योग्य मार्ग आहे, विशेषत: उन्हाळ्यात. हे आरोग्य आणि आत्म्यासाठी देखील चांगले आहे.

गोंधोराज घोळ

आपल्यापैकी बहुतेकांना ताक माहित आहे आणि त्याची चव ही आपण घेतलेली आहे आहे परंतु पश्चिम बंगालमध्ये ताकची स्वतःची आवृत्ती आहे ज्यामध्ये इतर कोणीही घटक नाहीत, गोंधोराज घोळ म्हणून ओळखले जाणारे, हे पेय दही, काळे मीठ, साखर, बर्फाचे पाणी आणि आयताकृती आकाराच्या गडद हिरव्या रंगाच्या लिंबापासून काढलेल्या गोंधोराज रसाच्या सुगंधित तेजापासून बनवले जाते. ग्रीष्म ऋतू हा यासाठी सर्वोत्तम काळ असला तरी, उत्कृष्ट चव असलेले हे पेय त्याच्या उपलब्धतेच्या आधारावर वर्षभर वापरले जाते.

चुआक

चुआक हे ईशान्य भारतातील त्रिपुरा प्रदेशातील स्थानिक ठिकाणी तयार करण्यात येणारे पेय आहे ज्यामध्ये उत्तम चवीचे एक मनोरंजक मिश्रण आहे ते म्हणजे तांदूळ आणि बिअरला आंबवून तयार केलेला तांदूळ-बिअर, सण आणि लग्नासारख्या विशेष सामाजिक प्रसंगी हे पेय वापरले जाते . हे सहसा समाजातील सर्वात अनुभवी वडीलधार्‍यांकडून तयार केले जाते आणि प्रेम आणि कौतुकाचे प्रतीक म्हणून कुटुंबासह एकत्र प्यायले जाते.

तिखूर

पूर्वेकडील छत्तीसगढ राज्यातील आणखी एक उत्तम चवीचे पेय म्हणजे तिखूर होय.ज्याला पालो असेही संबोधले जाते. हे कर्कुमा अँगुस्टिफोलिया नावाच्या देशी औषधी वनस्पतीचे प्रक्रिया केलेले राईझोम आहे. ईस्ट इंडियन अ‍ॅरोरूट म्हणूनही ओळखले जाणारे, हे पेय दिवसभर परिश्रमपूर्वक तयार केले जाते.

हे मूळ राइझोमला चारा देण्यापासून सुरू होते, त्यानंतर ते स्वच्छ करून आणि रात्रभर भिजवून ठेवलेली पेस्ट बनवून, अवशेष वेगळे करण्यासाठी विरघळली जाते जी नंतर सूर्यप्रकाशात विरघळणारे स्टार्चचे मूळ ग्लोब्यूल बनवते. कार्बोहायड्रेट्सने समृद्ध, या ग्लोब्यूल्सपासून बनवलेले गोड पाणीदार पेय हाडांच्या आरोग्यासाठी खूप चांगले आहे आणि शरीराला थंड ठेवण्यास मदत करते.

नोंगू शरबत

पामिराच्या झाडापासून बनविलेले, हे झटपट तहान शमवणारे आहे जे देशाच्या अनेक भागांमध्ये लोकप्रिय आहे परंतु महाराष्ट्रातील ताडगोला, पश्चिम बंगालमधील ताल आणि तामिळनाडूमधील नोंगू अशा वेगवेगळ्या नावांनी ओळखले जाते. नाजुक आणि लहान उत्तम चव याने भरलेले, हे शीत पेय त्याच्या अष्टपैलुत्वासाठी देखील ओळखले जाते.