अनियमित पाळी ते प्रसुतीमधील अडथळे : महिलांनो, “या” रोगाला वेळीच आळा घाला
आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | टेलिग्राम । शेअरचॅट
–
व्हिडिओजसाठी फॉलो करा : इनमराठी युट्यूब चॅनल
===
मुलगी म्हणून जन्माला आल्यानंतर वयाच्या १३-१४ व्या वर्षापासून मासिक पाळी सुरू होते ते साधारण वयाच्या पन्नाशीत पर्यंत राहते. अर्थात हे नैसर्गिक चक्र असले तरी बऱ्याच स्त्रियांना मासिक पाळीच्या दरम्यान असह्य त्रास होतो.
पूर्वीच्या काळी केवळ जेवणामधूनच परिपूर्ण आहार स्त्रीला मिळायचा आणि शक्यतो फारसे शारीरिक आजार व्हायचे नाहीत. काळ बदलला, जंक फूड खाल्ले जाऊ लागले, जागरण, स्थूलता, औषध तसंच विटामिन्स वाढवण्यासाठी सप्लीमेंट घेणे सुरू झालं आणि स्त्रियांचे आजारही वाढले. स्त्रियांना आता पीसीओडी, पीसीओएस हे विकार होत आहेत.
पीसीओडी म्हणजे काय तर पॉलिसिस्टिक ओव्हेरियन डीसऑर्डर. हा आजार आता बऱ्याच स्त्रियांमध्ये दिसत आहे. यामध्ये स्त्रियांचे मूड स्विंग होतात. म्हणजेच एकाच वेळी अनेक भावना मनात येतात. डिप्रेशन, स्थूलता आणि इन्शुलीन पातळी कमी-जास्त होते याचा शेवट मधुमेह होणे यावर होतो.
तर पीसीओएस म्हणजे स्त्रियांमध्ये पुरुष हार्मोन्सची पातळी वाढते याचं कारण म्हणजे बदललेली लाइफस्टाइल, खाणं-पिणं.
–
आमचं युट्यूब चॅनल आणि त्यावरचे व्हिडिओज बघण्यासाठी चॅनलला फॉलो करा :
–
अत्यंत तरुण वयातच मुलींना या आजारांचा सामना करावा लागत आहे. भारतात दहा पैकी एक मुलगी तरी या विकृतीचा बळी ठरत आहे. या पीसीओडी मध्ये स्त्रियांची मासिक पाळी नियमित राहत नाही. यातही काही जणींना अतिरक्तस्त्राव होतो तर काहींना अतिशय कमी. हार्मोन्सचे प्रमाण सांभाळले जात नाही. अंडाशयाच्या बाह्य आवरणावर अल्सर होतो.
या पीसीओडीचे ही प्रकार आहेत म्हणजे प्रत्येकीला होणारा पीसीओडी हा वेगवेगळा असू शकतो. यामध्ये काय होतं?
१. इन्सुलिनला प्रतिरोध केला जातो
स्त्री शरीरात वाढीव इन्शुलिनला प्रतिरोध केला जातो, त्यामुळे अंड्रनील हे पुरुष हार्मोन्स वाढीला लागतात.
२. गर्भनिरोधक गोळ्यांचा वापर
गर्भनिरोधक गोळ्यामुळे गर्भधारणेत बाधा निर्माण होते
३. तीव्र दाह
पर्यावरण आणि खाण्याच्या चुकीच्या सवयीमुळे तीव्र जळजळ होते.
कारणे काय?
–
- प्रत्येक महिलेने भविष्यातील धोका टाळण्यासाठी या आरोग्य चाचण्या केल्याच पाहिजेत
- मासिक पाळीत काय करावे आणि काय टाळावे, प्रत्येक स्त्रीसाठी महत्त्वाचे “५” मुद्दे!
–
व्हिटॅमिनची कमतरता
जर विटामिन डी, जस्त आणि आयोडीन यांची कमतरता असेल तर हा त्रास होऊ शकतो. याच बरोबर अजूनही काही घटक आहेत ज्यांच्यामुळे पीसीओडीचा त्रास होऊ शकतो.
बऱ्याचदा यामध्ये अनुवांशिक घटक जबाबदार असतात. बर्‍याच प्रकरणांमध्ये जनुके दोषी आहेत.
वाढीव इन्सुलिन –
खाण्याच्या चुकीच्या पद्धतीमुळे स्त्रिया इन्सुलिनचा प्रतिकार करतात. जेव्हा शरीरात इन्सुलिनची पातळी खाली येते, तेव्हा स्वादुपिंडाच्या पेशी साखरेची पातळी स्थिर करण्यासाठी अतिरिक्त इंसुलिन तयार करतात.
शरीरात इन्सुलिनची अतिरिक्त पातळी अंडाशय आणि अंडाशयातील सामान्य कामकाजात व्यत्यय आणते. अधिक पुरुष हार्मोन्स तयार करते.
लठ्ठपणा –
बऱ्याच तरूण स्त्रिया आज काम करत आहेत आणि धावती जीवनशैली जगत आहेत. त्यामुळे त्यांना व्यायामासाठी, चांगले खाण्यास किंवा झोपायला वेळ मिळत नाही. मग लठ्ठपणा येतो ज्यामुळे शरीरात जळजळ होऊ शकते. तीव्र दाह शरीरासाठी अत्यंत हानिकारक आहे, कारण यामुळे पुरुष हार्मोन्सचे अत्यधिक उत्पादन होते.
प्रदूषण –
जगभरातील बर्‍याच शहरांमध्ये प्रदूषण खूप जास्त आहे. प्रदूषणामुळे शरीराच्या कार्यप्रणालीत बिघाड होतो. नायट्रोजन ऑक्साईड्स, ग्राउंड लेव्हल ओझोन, सल्फर डाय ऑक्साईड, कार्बन मोनोऑक्साईड, पार्टिक्युलेट मॅटर सारख्या प्रदूषकांमुळे जीनमध्ये परिवर्तन घडते आणि ओवेरियन कॅन्सरचा धोका वाढतो.
Pcod आहे की नाही कसे ओळखावे?
Pcod ची लक्षणे ओळखता येण्यासारखी आहेत. आपण सहजपणे ओळखू शकू अशी काही लक्षणे खालीलप्रमाणे:
अनियमित मासिक पाळी
हार्मोन्स मध्ये असंतुलन / उच्च रक्त एंड्रोजेन पातळी / जास्त पुरुष संप्रेरक झाल्यास देखील त्रास होऊ शकतो.
अल्ट्रासाऊंड परीक्षणाद्वारे याबाबत जाणून घेता येतं. त्यात अंडाशयांच्या बाह्य भागावर लहान अल्सर आढळतात.
वजनवाढ
प्रजनन क्षमता कमी होणे किंवा वंध्यत्व
शरीरावर केसांची जास्त वाढ
चयापचयाशी गुंतागुंत होण्याचा धोका (प्रकार २ मधुमेह / गर्भधारणा मधुमेह / हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग)
मूड डिसऑर्डर (नैराश्य आणि चिंता)
टाईप २ डायबेटिस
मुरुमांच्या समस्या
झोपेसंबंधी समस्या – (स्लीप एपनिया)
सतत थकवा जाणवणे
चयापचय सिंड्रोम
डोक्यावरचे केस विरळ होणे, केसगळती
हार्मोनल बदलांमुळे डोकेदुखी
सूज येणे – अतिरिक्त साखर खाल्ल्याने कार्बोनेटेड पेये आणि कृत्रिम स्वीटनर्सच्या सेवनामुळे शरीरावर सूज येते.
लठ्ठपणा – अनियंत्रित वजन, विशेषत: खालच्या ओटीपोटात वाढते
ओटीपोटाच्या वेदना आणि पाठदुखी
यापैकी काहीही त्रास जाणवले तर लगेच तज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
कधी कधी या लक्षणांची वाट न बघता डॉक्टरांच्या सल्ल्याने वेगवेगळ्या चाचण्या करून घेतल्यास त्यातूनही आपल्याला पीसीओडी आहे की नाही हे समजू शकते.
बऱ्याच जणांचा पीसीओडी आणि पीसीओएस यामध्ये गोंधळ होतो. तर या दोघांमध्ये फरक आहे. पीसीओडी हा स्त्रियांच्या गर्भाशयाशी निगडित आहे. ज्यामध्ये अंडाशयाचे कार्य बिघडलेले असते. म्हणजे हा एकाच अवयवाशी निगडीत आहे. तर पीसीओएस मध्ये अनेक वेगवेगळ्या विकृतींमुळे चयापचय क्रिया बिघडलेली असते.
हे आजार जडण्यामागाचं एकच महत्त्वाचं कारण आहे ते म्हणजे अयोग्य आहार.
बरेचदा चरबीयुक्त आणि तेलकट खाणे शरीराच्या खालच्या ओटीपोटात आणि कंबरेच्या भागात चरबी जमा होण्यास कारणीभूत ठरू शकते. या चरबीला व्हिसरल चरबी म्हणतात.
ओटीपोटाच्या पोकळीच्या आत किंवा पोट, यकृत आणि आतड्यांसारख्या शरीराच्या अवयवांच्या जवळ व्हिसरल चरबी जमा होते. या चरबीमुळे गळू तयार होऊ शकतात.
रिफाईंड तेल आणि हायड्रोजनेटेड तेल यामुळे ही चरबी जमा होते. तसेच सिरल्ससारखे कार्बोहायड्रेट्स खाल्ल्याने देखील चरबी जमा होऊ शकते. कारण हे बनवण्याच्या प्रक्रियेदरम्यान पौष्टिक गुण गमावले जातात.
कोंडा, अँटीऑक्सिडेंट्स, फायबर, खनिजे आणि जीवनसत्त्वे यासारखे मुख्य पोषक घटक या प्रक्रियेत नष्ट होतात. म्हणून लाकडी घाण्याचे तेल खाणे चांगले समजले जात आहे.
—
हे करू नका:
भरपूर साखर खाणे आणि शर्करायुक्त पेय पिणे:
खूप साखरेचे सेवन केल्याने साखरेची पातळी वाढू शकते. ज्यामुळे इन्सुलिनचे संतुलन नष्ट होते, वजन वाढते. परिणामी मधुमेह होऊ शकतो.
पॅक केलेले फळांचे रस, सिरप, पॅक केलेले पदार्थ, कॅन पदार्थ इत्यादींमध्ये भरपूर साखरेचे प्रमाण जास्त असते. ते टाळा.
जेवण वगळणे आणि संतुलित आहार न खाणे:
चुकीच्या वेळी खाणे आणि न्याहारी वगळणे यामुळे हार्मोन्सच्या सामान्य कामात व्यत्यय येऊ शकतो ज्यामुळे पीसीओडी उद्भवते. बऱ्याचदा हवेतील प्रदूषण आणि अन्नातील भेसळ pcod वाढवण्यास जबाबदार असते.
—
पीसीओडी बरा करण्यात आहार कसा मदत करू शकतो:
संपूर्ण कार्बोहायड्रेट पदार्थ खाल्ल्याने साखरेची पातळी नियंत्रित राहते. खनिज, फायबर, जीवनसत्त्वे आणि अँटिऑक्सिडेंट देखील प्रदान करते.
गहू, बार्ली, रेड ब्राऊन तांदूळ, ओट्स आणि बटाटे, ब्रोकोली, पालक इत्यादी भाज्या आणि कच्ची केळी आणि सफरचंद यांचा समावेश आहरामध्ये असावा.
पीसीओडी साठीच्या आहारात, कार्बोहायड्रेट्ससमवेत प्रथिने देखील संतुलित प्रमाणात घ्यावीत. प्रथिने आवश्यकतेसाठी डाळी व कडधान्ये खावीत.
दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थ मध्यम प्रमाणात घ्यावीत जेणेकरून कोणतीही ॲलर्जी होणार नाही.
सोयावर आधारित उत्पादने टाळली पाहिजेत कारण, त्यामधील फायटोस्ट्रोजेनमुळे हार्मोनल असंतुलन उद्भवू शकते.
अलीकडील अभ्यासातून असे दिसून आले आहे, की प्रोबायोटिक्स घेतल्याने मायक्रोबायोटा सुधारण्यास मदत होते आणि मासिक पाळी नियमित होते. एंड्रोजेनची पातळी कमी करते. इन्सुलिन वाढवते.
दही आणि योगर्ट देखील यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात. परंतु ते खाताना वरून साखर घेऊ नये.
हार्मोन्स संतुलित करण्यास मदत करणारे बरेच कार्यक्षम पदार्थ आहेत – हळद, जवस, दालचिनी, हिरव्या पालेभाज्या, मेथीचे दाणे, आळीव, ओमेगा 3 समृद्ध पदार्थ, फळे आणि भाज्या.
अलीकडील अभ्यासानुसार, दालचिनी हा मेटफॉर्मिन औषधाचा एक नैसर्गिक पर्याय आहे. दालचिनी नियमितपणे कमी प्रमाणात घेतल्यास मेटफॉर्मिनसारखी औषधे थांबविण्यात मदत होते.
दर जेवणात हिरव्या भाज्या आणि कोशिंबीरी खाणे आवश्यक आहे. फायबर मिळवण्यासाठी आणि साखरेचा स्तर नियंत्रित करण्यास याची मदत होते.
ट्रान्स फॅटऐवजी निरोगी चरबी खाणे – काही जीवनसत्त्वेयुक्त चरबी शरीराला आवश्यक असते. ऑलिव्ह, कॅनोला, मोहरीचे तेल, शेंगदाणा तेल, हेझलनट, शेंगदाणे आणि काजू. फिश ऑइल, जवस, मोहरीचे तेल, अक्रोड, तीळ, भोपळा आणि सूर्यफूल बियाणे. यापासून मिळणारी चरबी पोषक असते.
दुग्धजन्य पदार्थ, लोणी, चीज, पाम तेल आणि नारळ तेल हे देखील थोड्या प्रमाणात खाल्ले तर उपयुक्त आहेत, परंतु ट्रान्स-फॅट्ससारख्या अपायकारक चरबी टाळल्या पाहिजेत (ट्रान्स-फॅट्स – फास्ट फूड्स, कुकीज, केक्स, गोठविलेले पदार्थ आणि मार्गरीन.)
थोडक्यात, निरोगी चरबी खा आणि अपायकारक चरबी टाळा.
योग्य झोप आणि विश्रांती –
–
- सातत्याने गर्भनिरोधक गोळ्या घेणे कितपत योग्य? समजून घ्या साईड इफेक्ट्स
- मासिक पाळी बंद होताना नेमकं काय होतं हे समजून घेतल्यास हा काळ सुसह्य होईल
–
सामान्य हार्मोनल पातळी राखण्यासाठी योग्य झोप आणि विश्रांती आवश्यक आहे. जर आपल्यास तणाव असेल तर आपणास पीसीओडी होण्याची अधिक शक्यता असते. म्हणूनच आपल्या झोपेचे चक्र आपल्या हार्मोन्सला संतुलित करण्यासाठी योग्य असले पाहिजे.
पीसीओडीसाठी इतर काही उपचार आहेत का? तर याचं उत्तर हो असून तो व्यायाम आहे. आपल्या सर्वांना माहित आहे की आरोग्यासाठी व्यायाम देखील खूप महत्वाचा आहे.
नियमित व्यायामामुळे ‘चांगले कोलेस्ट्रॉल’ वाढू शकते. ज्यामुळे स्टॅमिना वाढण्यास मदत होते. नियमित व्यायामाने निरोगी जीवनशैली राखता येते. दिवसातून किमान ३०-४० मिनिटांसाठी व्यायाम करणे गरजेचे आहे. त्यामुळे वजनही आटोक्यात राहिलं. शारीरिक हालचालींमुळे काही जुनाट आजारांचा धोका कमी होतो.
व्यायाम हा पीसीओएसचा आणखी एक इलाज आहे
५ भारतीय खाद्य जे पीसीओडी बरे करण्यात मदत करू शकतात:
दालचिनी – हे साखरेची पातळी स्थिर करण्यास मदत करते. आणि ते मेटफॉर्मिन औषधाचा नैसर्गिक पर्याय आहे.
हळद – हे हार्मोन्स संतुलित करण्यास मदत करते
मेथीचे दाणे – शरीरातील अतिरिक्त साखरेची पातळी कमी करते
आवळा – शक्तिशाली अँटीऑक्सिडेंट म्हणून ओळखले जाते. शरीरातून विषारी पदार्थ काढून टाकण्यास मदत करते.
ओवा – जड पदार्थ पचवायला मदत करते. अपचन, सूज येणे विकार कमी होतात.
योग्य आहार आणि व्यायाम केल्यास पिसीओडी सारखे आजार त्रस्त करणार नाहीत.
–
आमचं युट्यूब चॅनल आणि त्यावरचे व्हिडिओज बघण्यासाठी चॅनलला फॉलो करा :
–
===
महत्वाची सूचना: सदर लेखातील माहिती, विविध तज्ज्ञांच्या अभ्यास व मतांनुसार तसेच सर्वसामान्य मनुष्याच्या आरोग्यास अनुसरून देण्यात आलेली आहे. ही माहिती देण्यामागे, या विषयाची प्राथमिक ओळख होणे हा उद्देश आहे. वाचकांनी कोणताही निर्णय घेण्याआधी, आपल्या आरोग्याला अनुसरून, डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
===
व्हिडिओजसाठी फॉलो करा : इनमराठी युट्यूब चॅनल
–
इनमराठीच्या अपडेट्स शेअरचॅटवर मिळवण्यासाठी क्लिक करा: इनमराठी शेअरचॅट ग्रुप
–
आता इनमराठीच्या लेखाच्या अपडेट्स मिळवा टेलिग्रामवर! जॉईन करा टेलिग्राम चॅनल: https://t.me/InMarathi
–
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा: InMarathi.com | आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | टेलिग्राम । शेअरचॅट | Copyright © InMarathi.com | All rights reserved.
